Nguồn: Safin Hamed/Agence France-Presse — Getty Images
Chu Đông Phong -- Câu chuyện đến từ ngôi sao hàng đầu Hollywood là một minh chứng cho việc cơ thể bạn không quyết định bạn là ai.
Hồi tháng 3 năm nay, Angelina Jolie đã chia sẻ trong một bài viết trên tờ New York Times của Mỹ sau khi cô phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng. Quyết định này được nữ diễn viên 40 tuổi giải thích do gia đình cô có tiền sử mắc ung thư buồng trứng, căn bệnh đã khiến mẹ cô mất sớm. Hai năm trước đó, Angelina Jolie cũng kể lại quyết định phẫu thuật cắt bỏ hai bên ngực sau khi biết cô mang trong mình gen BRCA1, một gen đột biến có nguy cơ cao dẫn đến ung thư vú.
Lần đầu tiên nói về quyết định phẫu thuật cắt bỏ ngực, Jolie viết: “Trong thâm tâm, tôi không hề cảm thấy mình bớt đi phần nào của người phụ nữ. Ngược lại, tôi thấy mình đã chủ động đưa ra quyết không hề dễ dàng ấy, và điều đó không hề làm suy suyễn tính nữ trong tôi.” Sau đó, khi ống dẫn trứng và buồng trứng tiếp tục được cắt bỏ, một lần nữa cô viết: “Tôi vẫn thấy vô cùng nữ tính và tin tưởng chắc chắn vào những lựa chọn mà mình đưa ra cho bản thân và gia đình.”
Lần đầu tiên nói về quyết định phẫu thuật cắt bỏ ngực, Jolie viết: “Trong thâm tâm, tôi không hề cảm thấy mình bớt đi phần nào của người phụ nữ. Ngược lại, tôi thấy mình đã chủ động đưa ra quyết không hề dễ dàng ấy, và điều đó không hề làm suy suyễn tính nữ trong tôi.” Sau đó, khi ống dẫn trứng và buồng trứng tiếp tục được cắt bỏ, một lần nữa cô viết: “Tôi vẫn thấy vô cùng nữ tính và tin tưởng chắc chắn vào những lựa chọn mà mình đưa ra cho bản thân và gia đình.”
Một người phụ nữ chỉ được định nghĩa bằng cơ thể và cái mà xã hội vẫn gọi là "thiên chức làm mẹ"?/Nguồn: Loren Capelli
Điều Angelina Jolie gây ấn tượng mạnh cho tôi nằm ở chỗ, giá trị bản thân và bản dạng giới mà cô cảm nhận không hề phụ thuộc nơi bầu ngực hay cơ quan sinh sản của cô. Quan điểm này nên là – hay đúng hơn trên thực tế cần là – góc nhìn dành cho tất cả mọi người, trong đó có người chuyển giới.
Trước nhất, chúng ta không thể đơn thuần chỉ dựa trên nhiễm sắc thể để xác định giới tính của một người. Có những người nữ, với bản dạng giới là nữ, mang nhiễm sắc thể cấu trúc XY nhưng vẫn có khả năng mang thai và sinh con tự nhiên thành công mà không cần hỗ trợ y tế.
Giới tính cũng không được định nghĩa theo cách bạn được bố mẹ nuôi dạy ra sao, hay cách xã hội nhìn nhận bạn thế nào khi lớn lên. Hiện tượng thiếu hụt enzim 5-alpha-reductase (5-ARD) là một tính trạng lặn tìm thấy ở một số trường hợp liên giới tính. Những người này tuy mang kiểu gen XY nhưng được sinh ra với bộ phận sinh dục bên ngoài được xác định là âm đạo. Vì vậy khi lớn lên họ được gia đình đối xử là bé gái, nhưng thường sau này sẽ bộc lộ bản dạng nam giới. Tương tự, một trường hợp nổi tiếng ở Canada là David Reimer. Sau sự cố cắt bao quy đầu làm dương vật của Reimer bị bỏng nặng không thể phục hồi lúc anh 6 tháng tuổi, người ta đã nuôi dạy, tập cách hành xử như một bé gái và tiêm vào cơ thể anh hooc-môn nữ. Mặc dù vậy, khi lớn lên Reimer vẫn cảm nhận mạnh mẽ bản thân mình là nam giới.
Trước nhất, chúng ta không thể đơn thuần chỉ dựa trên nhiễm sắc thể để xác định giới tính của một người. Có những người nữ, với bản dạng giới là nữ, mang nhiễm sắc thể cấu trúc XY nhưng vẫn có khả năng mang thai và sinh con tự nhiên thành công mà không cần hỗ trợ y tế.
Giới tính cũng không được định nghĩa theo cách bạn được bố mẹ nuôi dạy ra sao, hay cách xã hội nhìn nhận bạn thế nào khi lớn lên. Hiện tượng thiếu hụt enzim 5-alpha-reductase (5-ARD) là một tính trạng lặn tìm thấy ở một số trường hợp liên giới tính. Những người này tuy mang kiểu gen XY nhưng được sinh ra với bộ phận sinh dục bên ngoài được xác định là âm đạo. Vì vậy khi lớn lên họ được gia đình đối xử là bé gái, nhưng thường sau này sẽ bộc lộ bản dạng nam giới. Tương tự, một trường hợp nổi tiếng ở Canada là David Reimer. Sau sự cố cắt bao quy đầu làm dương vật của Reimer bị bỏng nặng không thể phục hồi lúc anh 6 tháng tuổi, người ta đã nuôi dạy, tập cách hành xử như một bé gái và tiêm vào cơ thể anh hooc-môn nữ. Mặc dù vậy, khi lớn lên Reimer vẫn cảm nhận mạnh mẽ bản thân mình là nam giới.
David Reimer/Nguồn: periodistadigital.com
Bản dạng giới không phải là sản phẩm của sự tưởng tượng. Nó càng không bị quy định bởi nhiễm sắc thể giới tính, cơ quan sinh sản hay bộ phận sinh dục của một người, bất kể chúng là gì. Bản dạng giới là cảm nhận về bản thể cá nhân vốn ăn sâu trong nhận thức mỗi người. Qua chia sẻ của mình, Angelina Jolie đã ngụ ý điều đó. Trường hợp của những người liên giới tính nêu ở trên, bên cạnh câu chuyện của David Reimer, càng khẳng định tính xác thực của bản dạng giới. Với người chuyển giới, khái niệm này lại đúng hơn bao giờ hết.
Điều này tương đồng với kết luận của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ. Trong một văn bản chính thức, tổ chức này đã công khai phản đối những cố gắng “chữa trị” áp đặt lên người LGBT: “Việc ép buộc người chuyển giới và đa dạng giới thay đổi hành vi nhằm tuân theo các khuôn khổ xã hội có thể gây sang chấn tinh thần và ức chế quá trình phát triển lành mạnh của họ trước khi bước vào giai đoạn trưởng thành.”
Đồng tình với quan điểm đó, Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ cũng chỉ trích gay gắt những ý định nhằm thay đổi xu hướng tính dục và bản dạng giới của một người: “Chúng tôi thừa nhận và tôn trọng xu hướng tính dục, bản dạng giới và thể hiển giới của tất cả mọi người, cũng như quyền không bị can thiệp hay cưỡng bức nhằm thay đổi các yếu tố trên.”
Điều này tương đồng với kết luận của Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ. Trong một văn bản chính thức, tổ chức này đã công khai phản đối những cố gắng “chữa trị” áp đặt lên người LGBT: “Việc ép buộc người chuyển giới và đa dạng giới thay đổi hành vi nhằm tuân theo các khuôn khổ xã hội có thể gây sang chấn tinh thần và ức chế quá trình phát triển lành mạnh của họ trước khi bước vào giai đoạn trưởng thành.”
Đồng tình với quan điểm đó, Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ cũng chỉ trích gay gắt những ý định nhằm thay đổi xu hướng tính dục và bản dạng giới của một người: “Chúng tôi thừa nhận và tôn trọng xu hướng tính dục, bản dạng giới và thể hiển giới của tất cả mọi người, cũng như quyền không bị can thiệp hay cưỡng bức nhằm thay đổi các yếu tố trên.”
Ép buộc người chuyển giới thay đổi hành vi nhằm tuân theo các khuôn khổ xã hội có thể gây sang chấn tinh thần và ức chế quá trình phát triển lành mạnh của họ trước khi bước vào giai đoạn trưởng thành.
Sau khi cắt bỏ ngực, Angelina Jolie tiến hành phẫu thuật tạo hình lại vùng ngực. Dẫu rằng cô vẫn là phụ nữ dù còn ngực hay không, tuy nhiên ngực là một phần hình ảnh cô cảm nhận về bản thân mình, vì vậy nữ diễn viên đã chọn cách điều chỉnh lại thân thể để phù hợp với hình ảnh bản thân mà cô cảm nhận. Sau ca phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng, Jolie cũng chọn liệu pháp thay thế hoóc-môn để duy trì sự cân bằng nội tiết tố cần thiết cho cô và ngăn ngừa nguy cơ ung thư dạ con.
Tương tự Jolie, nhiều người chuyển giới điều chỉnh cơ thể mình để khớp với hình ảnh cá nhân và bản dạng giới mà họ cảm nhận. Quá trình này được thực hiện thông qua sự tiếp sức của hooc-môn hay phẫu thuật, đôi khi là cả hai. Tuy vậy, có một nghịch lý là việc này lại vấp phải sự phản đối được viện dẫn lý do đạo đức từ những người vốn không có quyền can dự vào quyết định cá nhân của người khác.
Tương tự Jolie, nhiều người chuyển giới điều chỉnh cơ thể mình để khớp với hình ảnh cá nhân và bản dạng giới mà họ cảm nhận. Quá trình này được thực hiện thông qua sự tiếp sức của hooc-môn hay phẫu thuật, đôi khi là cả hai. Tuy vậy, có một nghịch lý là việc này lại vấp phải sự phản đối được viện dẫn lý do đạo đức từ những người vốn không có quyền can dự vào quyết định cá nhân của người khác.
Leo Sheng (trái), người chuyển giới nam gốc châu Á xuất hiện trong chiến dịch ủng hộ LGBT trên Instagram của Miley Cyrus
Cơ thể này, cũng như việc trước đây bạn từng là ai không định nghĩa con người bạn ở hiện tại. Điều khiến chúng ta là những cá thể tồn tại khác biệt và độc nhất vô nhị nằm ở trí não nằm giữa hai tai. Nhiễm sắc thể hay các đặc điểm nguyên sinh và thứ sinh về giới không phải là chỉ dấu duy nhất để xác định giới tính một người.
Bạn không thể yêu cầu người chuyển giới trở thành người hợp giới (người không chuyển giới), cũng như hỏi một người hợp giới có muốn chuyển giới hay không. Tất cả chúng ta đều có quyền tự định nghĩa chính mình. Và điều đó không có gì là sai cả.
Bạn không thể yêu cầu người chuyển giới trở thành người hợp giới (người không chuyển giới), cũng như hỏi một người hợp giới có muốn chuyển giới hay không. Tất cả chúng ta đều có quyền tự định nghĩa chính mình. Và điều đó không có gì là sai cả.
