Khuê Trần-- "Con chẳng hề mơ hồ. Con biết nơi mình thuộc về. Con chỉ không biết làm thế nào để đi đến đó. Phải chăng mẹ là người có trách nhiệm chỉ đường dẫn lối cho con?"
Jacob Lemay là một em bé chuyển giới 5 tuổi được sinh ra với giới tính khai sinh là nữ nhưng giờ đây đang sống trong danh phận xác định lại là nam. Câu chuyện của em gần đây đã lên sóng chương trình NBC Nightly News và Today Show ở Mỹ.
Vào tháng 2/2015, trang Boston.com đăng tải lại bức thư Mimi Lemay đã viết cho con trai Jacob của mình, trong đó cô kể lại chi tiết quá trình cô và chồng dần chấp nhận con mình là người chuyển giới, để rồi sau đó cho con bắt đầu sống với danh phận là bé trai. Dưới đây là bức thư của Mimi đã được Gender Galaxy chuyển ngữ.
***
Hôm đó là một ngày tháng Hai lạnh giá ở New England, hệt như hôm nay vậy, khi mẹ con mình lần đầu làm quen với nhau. Dĩ nhiên trước đó mẹ tưởng tượng mình đã đoán được chút gì đó ở con, qua cách mà con dịch chuyển, đấm đá rồi lộn mèo trong bụng mẹ - bằng những khoảng yên lặng thỏa mãn hay từng đợt phản kháng làm mẹ đau nhói. Dẫu vậy, điều rõ ràng nhất mẹ được biết vào lúc đó là con đã chào đời khỏe mạnh trong hình hài một bé gái.
Mẹ đã chuẩn bị tinh thần cho chị gái con lẫn ngôi nhà của chúng ta để chào đón sự xuất hiện của con: thêm một chiếc cũi với tấm trải họa tiết hoa xinh xắn, những chiếc váy để con sánh đôi cùng chị, cả mũ trùm đầu đi chung với bộ đồ bơi mùa hè nữa. Bố con phản đối những khoản chi tiêu không cần thiết này, nhưng mẹ đã khôn khéo lý lẽ rằng hơn kém nhau nửa tuổi thì quần áo cũ của chị con sẽ chẳng hợp mùa tẹo nào. Mẹ cứ thế mơ mộng, rồi nhấp chuột mua hàng, và những thứ ngọt ngào màu hồng, tím, xanh, cánh sen lũ lượt đổ bộ đến cửa nhà mình. Thật điên rồ con nhỉ, nhưng thế vui lắm.
Rồi đến phút giây mẹ con mình chính thức gặp nhau, con chợt im lặng trong giây lát. Con ngưng lại để thích nghi với mọi thứ xung quanh trước khi tuyên bố sự hiện diện của mình, trong lúc đó mẹ cứ mãi lo lắng nhướng phần cơ thể duy nhất còn có thể dịch chuyển của mình là cái cổ để gắng nhìn con qua tấm màn che màu xanh khi bác sĩ đỡ con ra khỏi bụng mẹ. Ca phẫu thuật hơi bị đau đấy, vì thiếu thuốc gây tê, nhưng những chuyện ấy lướt qua ngay vì tất cả mọi tế bào trong cơ thể mẹ đều hướng đến tìm kiếm dáng hình lấp ló của con trên tay các cô y tá. Rồi mẹ nghe thấy tiếng con. Con không thút thít, không khóc, cũng không mếu máo. Con RỐNG tướng lên: CON ĐÂY NÈ!” Rồi không lâu sau đó, khi con được quấn trong tấm chăn trắng sọc xanh, hồng và đặt nằm cạnh mẹ, cuối cùng mẹ đã có thể nhìn thấy con qua ánh mắt lờ mờ nhưng hấp háy hạnh phúc và tự giới thiệu về mình: “Chào công chúa! Mẹ của con đây.”
Vào tháng 2/2015, trang Boston.com đăng tải lại bức thư Mimi Lemay đã viết cho con trai Jacob của mình, trong đó cô kể lại chi tiết quá trình cô và chồng dần chấp nhận con mình là người chuyển giới, để rồi sau đó cho con bắt đầu sống với danh phận là bé trai. Dưới đây là bức thư của Mimi đã được Gender Galaxy chuyển ngữ.
***
Hôm đó là một ngày tháng Hai lạnh giá ở New England, hệt như hôm nay vậy, khi mẹ con mình lần đầu làm quen với nhau. Dĩ nhiên trước đó mẹ tưởng tượng mình đã đoán được chút gì đó ở con, qua cách mà con dịch chuyển, đấm đá rồi lộn mèo trong bụng mẹ - bằng những khoảng yên lặng thỏa mãn hay từng đợt phản kháng làm mẹ đau nhói. Dẫu vậy, điều rõ ràng nhất mẹ được biết vào lúc đó là con đã chào đời khỏe mạnh trong hình hài một bé gái.
Mẹ đã chuẩn bị tinh thần cho chị gái con lẫn ngôi nhà của chúng ta để chào đón sự xuất hiện của con: thêm một chiếc cũi với tấm trải họa tiết hoa xinh xắn, những chiếc váy để con sánh đôi cùng chị, cả mũ trùm đầu đi chung với bộ đồ bơi mùa hè nữa. Bố con phản đối những khoản chi tiêu không cần thiết này, nhưng mẹ đã khôn khéo lý lẽ rằng hơn kém nhau nửa tuổi thì quần áo cũ của chị con sẽ chẳng hợp mùa tẹo nào. Mẹ cứ thế mơ mộng, rồi nhấp chuột mua hàng, và những thứ ngọt ngào màu hồng, tím, xanh, cánh sen lũ lượt đổ bộ đến cửa nhà mình. Thật điên rồ con nhỉ, nhưng thế vui lắm.
Rồi đến phút giây mẹ con mình chính thức gặp nhau, con chợt im lặng trong giây lát. Con ngưng lại để thích nghi với mọi thứ xung quanh trước khi tuyên bố sự hiện diện của mình, trong lúc đó mẹ cứ mãi lo lắng nhướng phần cơ thể duy nhất còn có thể dịch chuyển của mình là cái cổ để gắng nhìn con qua tấm màn che màu xanh khi bác sĩ đỡ con ra khỏi bụng mẹ. Ca phẫu thuật hơi bị đau đấy, vì thiếu thuốc gây tê, nhưng những chuyện ấy lướt qua ngay vì tất cả mọi tế bào trong cơ thể mẹ đều hướng đến tìm kiếm dáng hình lấp ló của con trên tay các cô y tá. Rồi mẹ nghe thấy tiếng con. Con không thút thít, không khóc, cũng không mếu máo. Con RỐNG tướng lên: CON ĐÂY NÈ!” Rồi không lâu sau đó, khi con được quấn trong tấm chăn trắng sọc xanh, hồng và đặt nằm cạnh mẹ, cuối cùng mẹ đã có thể nhìn thấy con qua ánh mắt lờ mờ nhưng hấp háy hạnh phúc và tự giới thiệu về mình: “Chào công chúa! Mẹ của con đây.”
Bố con hay nhớ lại lần đầu bố ôm con trên tay: thân người khỏe mạnh, cứng cáp của con; bàn tay, bàn chân ngọ nguậy không ngừng; và phát hiện trong ngạc nhiên của bố, “Nhóc tì này hơi bị lớn tướng à nha!”, so với cô chị mảnh khảnh của con. Những tuần lễ sau đó, bố mẹ đã chia sẻ những chuyện vui lẫn những chuyện không vui lắm với bạn bè mình, như dự định sinh thường không thành công của mẹ sau lần sinh mổ trước đó với chị con, những biến chứng liên miên hay kỷ niệm thật buồn cười khi cô bác sỹ gây mê từ góc nhìn xa tít ở đầu băng ca đã kêu to: “Là một bé trai!”. Buồn cười thật đấy, vì khi ấy con đâu phải thế, dứt khoát hẳn, không phải là con trai.
Nhưng có một điều chắc chắn, con là một đứa bé mạnh mẽ. Càng lớn con càng tập cho mình sở thích dũng mãnh lao sầm sập vào mọi thứ, đến nỗi con có hẳn nickname là “chồn mật”. Vì chứng hẹp hộp sọ (đầu bẹt) lúc mới sinh, con phải mang một chiếc mũ bảo hộ màu hồng nhạt trong vài tháng trước lần thôi nôi của mình. Bố mẹ đã xem biểu hiện gan dạ của con là nhờ chiếc mũ bảo hộ đã bảo vệ con khỏi hậu quả của những cuộc phiêu lưu anh hùng kia.
Con có giọng nói trầm một cách lạ lùng và tính tình hớn hở vô cùng. Là đứa con thứ hai của bố mẹ, con đỡ được khoản bị chăm chút thái quá vì bố mẹ đã bớt căng thẳng hơn lần đầu. Dẫu vậy, bỏ qua tính hấp dẫn của chuyện đó, sự loạng choạng của con khiến bố mẹ ngày càng lo lắng. Con thiếu khả năng phối hợp cơ thể, thường xuyên bị ngã, lắm lúc tưởng chừng như con đang cố tình quăng mình lên sô-pha hay xuống mặt sàn. Bố mẹ liên hệ với chuyên gia nhi khoa Can thiệp sớm (Early Intervention specialists), và sau một bài đánh giá dài lê thê, con được chẩn đoán mắc chứng Rối loạn năng lực cảm giác (Sensory Perception Disorder) - một trục trặc nhỏ trong trang bệnh sử mới tinh của con.
Con có giọng nói trầm một cách lạ lùng và tính tình hớn hở vô cùng. Là đứa con thứ hai của bố mẹ, con đỡ được khoản bị chăm chút thái quá vì bố mẹ đã bớt căng thẳng hơn lần đầu. Dẫu vậy, bỏ qua tính hấp dẫn của chuyện đó, sự loạng choạng của con khiến bố mẹ ngày càng lo lắng. Con thiếu khả năng phối hợp cơ thể, thường xuyên bị ngã, lắm lúc tưởng chừng như con đang cố tình quăng mình lên sô-pha hay xuống mặt sàn. Bố mẹ liên hệ với chuyên gia nhi khoa Can thiệp sớm (Early Intervention specialists), và sau một bài đánh giá dài lê thê, con được chẩn đoán mắc chứng Rối loạn năng lực cảm giác (Sensory Perception Disorder) - một trục trặc nhỏ trong trang bệnh sử mới tinh của con.
Em gái con chào đời khi con còn đang quấn tã. Con chào đón em trong sự rộng lượng, chẳng chút tị nạnh hay tranh giành tình cảm với em. Ba đứa con rất đỗi quấn quít và thương yêu nhau. Gia đình ta thật tròn đầy. Ba cô con gái khỏe mạnh, sáng sủa, xinh xắn; bố mẹ đã quay bánh xe vận mệnh và trúng giải độc đắc. Không có lấy một áng mây mù nơi chân trời và mặt trời rực rỡ chan hòa. Dĩ nhiên là mẹ đang nói quá đấy con ạ. Vẫn có những trận cãi vả và xích mích, mấy cục u và vết bầm, nhiều đợt ói liên miên và cảm mạo, khủng hoảng tuổi lên 2 và phiền nhiễu tuổi lên 3. Nhưng nói chung, mẹ luôn cảm kích khôn nguôi vì cuộc sống chúng ta thật đáng yêu, tốt đẹp một cách bình dị. Mẹ tìm thấy niềm vui khi đăng ảnh các cô con gái yêu của mình xúng xính trong những chiếc váy đồng bộ lên Facebook và thích thú trước những lời tán thưởng.
Thế rồi khi gần hai tuổi rưỡi, con bộc lộ một thói quen lạ lùng, một chu trình lặp đi lặp lại. Con bắt đầu thay quần áo liên tục, phải đến 10-12 lần gì đó trong suốt một ngày. Mẹ phản ứng lại vừa bực lại vừa lo. Đống đồ dơ ngồn ngộn con thay ra đồng nghĩa với tần số giặt giũ tăng lên theo cấp số nhân. Thôi xin chào tạm biệt váy đồng bộ nhé! Mẹ lo vì hành động của con có xu hướng không kiểm soát được. Sau một đêm nọ con thức giấc lúc 2 giờ sáng và khẩn cầu mẹ cho con được thay bộ đồ khác, mẹ đã phải gọi cho bác sỹ nhi. Vì con không có biểu hiện nào của chứng rối loạn hành vi không kiểm soát, mọi người đã đánh đồng khao khát thay quần áo của con với biểu hiện tìm kiếm cảm giác thường ngày của con. Con thay quần áo là để cảm nhận sự cọ xát của vải trên da mình. Trẻ em bị thiếu hụt khả năng cảm giác thường cố tìm kiếm cảm giác trên cơ thể vì chúng không thể cảm nhận đầy đủ như người khác trong đời sống hàng ngày.
Giả thuyết này duy trì được một thời gian, cho đến khi con vào mẫu giáo lúc con được 2 tuổi 9 tháng. Con bắt đầu đặc biệt mê mẩn một món phục trang, đó là chiếc áo nỉ chui đầu ngắn tay cổ cao màu xanh có hình chú chó màu nâu ở trước ngực – thứ mà con mặc liên tục 6 tháng tiếp theo chỉ trừ một vài dịp ngoại lệ. Con đã mặc “chiếc áo nỉ hình bạn cún” suốt ban ngày và đôi lúc, cả ban đêm nếu con thắng bố mẹ. Con mặc nó bên ngoài chiếc váy ba-lê cho lớp học múa, và bên ngoài chiếc váy khi con đến gặp Ông già Noel ở khu mua sắm. Mẹ đặt hàng thêm vài chiếc áo nữa trên eBay. Rồi lại tự than trời khi tự mình tăng tần suất giặt giũ để đáp ứng nhu cầu của con. Vì trời trở lạnh, bố mẹ tạm thời có thời gian hòa hoãn trong việc tìm cách làm sao mặc áo nỉ hình bạn cún bên ngoài bộ đồ bơi mùa hè. Mẹ quyết định sẽ đối đầu với việc đó khi xuân tới. Nhưng rồi, lúc xuân bắt đầu gõ cửa, cuộc giằng co với chiếc áo nỉ hình bạn cún bỗng trở nên chẳng là gì so với một điều mới mẻ và đáng báo động sắp tới.
Trong khoảng thời gian chuyển giữa chiếc áo nỉ hình chú chó và sinh nhật lần thứ 3 của con, con đã chống một chiếc cọc xuống đất và tuyên bố con là con trai. Lúc đầu bố mẹ trêu rằng con đang “làm bộ”. Bố mẹ giải thích và con chấp thuận mình đang giả bộ là con trai. Ở lớp mẫu giáo, con ngập ngừng hòa mình vào nhóm bạn trai trong lớp. Con được bảo rằng con đang giả vờ, và rằng giả vờ cũng chẳng sao miễn là việc đó không ảnh hưởng đến trật tự ở lớp. Khi các giáo viên nói với mẹ rằng con đang giả vờ, mẹ gật đầu và ngầm thuận theo. Chuyện đó có lí. Điều mới mẻ này thật lạ lùng và rắc rối, nhưng trên hết, có vẻ nó là thứ không lành mạnh. Thêm một loại ám ảnh. Thêm một sở thích bốc đồng.
Bốc đồng và nhất thời hay không thì chưa biết, nhưng nhà mình chẳng mấy chốc đã trở thành nơi diễn ra những trận chiến về giới tính khi mà con liên tục kéo bố mẹ và chị vào những cuộc giao tranh bất đắc dĩ. Con nhìn trừng trừng vào bố mẹ với cặp mắt nâu to tròn đầy thách thức và nói: “CON LÀ CON TRAI”. Còn mẹ - một người vốn tin vào nguyên tắc tỷ lệ nghịch giữa sự cấm đoán của phụ huynh và sự nổi loạn ở con trẻ - đã chọn cách phản ứng mềm mỏng. Mẹ chỉ thở dài: “Được rồi, con yêu ạ. Ở nhà mình, con muốn con là gì cũng được.”
Bốc đồng và nhất thời hay không thì chưa biết, nhưng nhà mình chẳng mấy chốc đã trở thành nơi diễn ra những trận chiến về giới tính khi mà con liên tục kéo bố mẹ và chị vào những cuộc giao tranh bất đắc dĩ. Con nhìn trừng trừng vào bố mẹ với cặp mắt nâu to tròn đầy thách thức và nói: “CON LÀ CON TRAI”. Còn mẹ - một người vốn tin vào nguyên tắc tỷ lệ nghịch giữa sự cấm đoán của phụ huynh và sự nổi loạn ở con trẻ - đã chọn cách phản ứng mềm mỏng. Mẹ chỉ thở dài: “Được rồi, con yêu ạ. Ở nhà mình, con muốn con là gì cũng được.”
Mẹ biết việc sống “như một đứa con trai” là rất quan trọng đối với con.
Mẹ kiềm chị con lại khi chị phản đối việc con ra mặt không thèm đếm xỉa đến sinh học căn bản (mà cha mẹ đã giải thích với con). Bố mẹ bắt đầu nói với nhau về sự bảo thủ trong phân định giới tính: hồng và xanh, búp bê và tàu hỏa. Bố mẹ cho rằng con đang thể hiện niềm yêu thích hơn với những thứ không-gái-tính. Bố mẹ không nghĩ rằng con có thể hình thành khái niệm về giới tính trước cả khi vào mẫu giáo. Thế nên bố mẹ đã bảo con cứ thoải mái mặc quần áo con trai, và xám là màu hoàn toàn chấp nhận được với một cô bé 3 tuổi, và ừ, nếu con cho đó là quan trọng, bố mẹ sẽ gọi con là Jackson, hay Max, hay Jake, hay bất kỳ cái tên hợp thời nào khác.
Con chưa từng yêu cầu bố mẹ gọi con bằng cái trên nào khác ngoài Mia, tên khai sinh của con, ở nơi công cộng. Nhưng sự chấp thuận hòng thỏa lòng con của bố mẹ dường như chẳng bao giờ là đủ. Con trở nên cảnh giác và thận trọng ở trường và chốn bên ngoài. Ở nhà, rất nhiều lúc con đã thể hiện ra mặt, đấm, đá, gào thét: “Đừng nói chuyện với con!”, “Tránh xa con ra” và thường xuyên là, “Bố mẹ làm hư bột hư đường hết cả rồi!”. Cơn giận dữ của con thật khác thường, vượt ngưỡng chu kỳ cảm xúc lên xuống thường thấy của một đứa trẻ lên 3.
Con chưa từng yêu cầu bố mẹ gọi con bằng cái trên nào khác ngoài Mia, tên khai sinh của con, ở nơi công cộng. Nhưng sự chấp thuận hòng thỏa lòng con của bố mẹ dường như chẳng bao giờ là đủ. Con trở nên cảnh giác và thận trọng ở trường và chốn bên ngoài. Ở nhà, rất nhiều lúc con đã thể hiện ra mặt, đấm, đá, gào thét: “Đừng nói chuyện với con!”, “Tránh xa con ra” và thường xuyên là, “Bố mẹ làm hư bột hư đường hết cả rồi!”. Cơn giận dữ của con thật khác thường, vượt ngưỡng chu kỳ cảm xúc lên xuống thường thấy của một đứa trẻ lên 3.
Con đã từng rất vui tươi và tình cảm khi còn bé nhưng giờ đây mẹ là người duy nhất con chịu hôn và ôm – con thường xuyên nổi xung thiên nếu ai đó tìm cách thể hiện tình cảm với con. Thi thoảng, ngay cả với mẹ, nếu mẹ âu yếm dùng tay vuốt tóc con hoặc bất ngờ ôm chầm lấy, con sẽ ngay lập tức hẩy ra và gào lên đầy giận dữ với mẹ. Và đó là một điều khác – thói quen mới, rất khó hòa đồng của con trong việc vờ làm một chú chó khi có người gọi mình. Con sẽ vừa chạy vừa nhảy tưng tưng theo hình vòng tròn như thể đang đuổi theo một cái đuôi vô hình với cái lưỡi thè ra và giả tiếng “Ẳng! Ẳng!”, khiến bố mẹ phải đi giải thích về hành vi lạ kì kia. Nói qua cũng phải nói lại, chúng ta cũng có những khoảnh khắc yên bình, và mọi chuyện cũng không đến nỗi quá tệ. Thỉnh thoảng con chịu thư giãn thoải mái và khi đó bản tính đáng yêu, vui vẻ của con được bộc lộ ra. Chúng là những khoảnh khắc ngàn vàng, một giấc mơ – mẹ trân trọng từng khoảnh khắc ấy trong khi gồng mình chuẩn bị cho cơn vật vã tiếp theo.
Mẹ biết việc sống “như một đứa con trai” là rất quan trọng đối với con. Mẹ biết rất ít về thuật ngữ “transsexual”. Mẹ biết đến nó lần đầu ngày còn trẻ, khi xem bộ phim kinh dị Sự im lặng của bầy cừu , trong đó nhân vật phản diện “Buffalo Bill” lột da những nạn nhân của hắn để may thành một bộ da phụ nữ. Mẹ nhận ra có thêm một tên gọi mới - transgender – và chuyện đó, trong suy nghĩ của mẹ lúc ấy, trẻ nhỏ cũng có thể “bị nhiễm” tình trạng này. Điều đó thật lạ lùng, và với mẹ lúc đó, có phần hổ thẹn và ghê sợ. Mẹ không tin điều đó lại rơi vào đứa bé ngây thơ, xinh xắn với cặp má phính và đôi mắt sáng long lanh đang học mẫu giáo của mẹ.
Nhưng vào một ngày cuối thu năm con 3 tuổi, mẹ tham dự một buổi họp phụ huynh. Giáo viên của con thể hiện sự lo lắng trong giọng nói ngập ngừng: “Cô Lemay, chẳng hay cô có bao giờ nghĩ rằng, có thể Mia thực sự tin rằng em ấy là con trai không?”. Con vừa mới học cách viết tên mình, những con chữ lệch hàng, với nét chữ to tròn đáng yêu. Bố mẹ rất tự hào về con. Tuy nhiên, con lại không cảm thấy như vậy. Rõ ràng rằng, khi được yêu cầu viết tên mình, con sẽ vâng lời, nhưng sau đó sẽ gạch bỏ ngay lập tức. Biểu hiện tẩy xóa một chỉ dấu của danh tính mà con không được chọn đã cho thấy rõ việc con nhìn nhận, hay nói đúng hơn là từ chối nhìn nhận, bản thân mình.
Sự thật, vốn bấy lâu nay vẫn đang lơ lửng bỏ ngõ, giáng cho mẹ một cú choáng váng. Lòng mẹ cuộn sóng. Mẹ nếm thấy vị đắng trong miệng mình (trước đó mẹ chẳng hiểu ý nghĩa của thành ngữ này đâu). Lệ trào dâng trong mắt mẹ. Đứng giữa khán phòng vắng lặng, mẹ cố gắng kìm giữ dòng lệ ngượng ngùng, dùng tay áo lau mắt và mũi vì không có hộp khăn giấy nào ở đấy. Không đời nào là con gái của mẹ. Chuyện này không có thật. Xin hãy cho mẹ tỉnh khỏi cơn mơ này.
Mẹ vật vờ trải qua ngày hôm sau trong cơn đau đớn bàng hoàng. Còn vài tuần lễ nữa thì đến kỳ nghỉ đông, mẹ quyết định tìm đến một người bạn của bố mẹ, một bác sĩ chuyên khoa đã từng có kinh nghiệm làm việc với thanh thiếu niên LGBTQ có hoàn cảnh khó khăn. Khi cô ấy và mẹ đứng nặn những chiếc bánh phô mai hình thỏ và bánh vòng cho đám trẻ bọn con vào một ngày nghỉ, cô ấy đã xác nhận nỗi sợ của mẹ - rằng bố mẹ nên cân nhắc khả năng con có thể là người chuyển giới.
Mẹ gặng hỏi hòng mong cô giải thích rõ hơn. Không phải nói lại định nghĩa trong từ điển mà là hệ quả của nó: đối với tương lai của con, tinh thần và thể chất của con, và với gia đình mình. Mẹ nghe được những từ như “hậu quả”, “nguy cơ cao”, “can thiệp y khoa” và những thống kê như “trên 40% từng có ý định tự sát”. Thế giới của mẹ rạn vỡ tan tành. Cô ấy ra sức xoa dịu những điều tăm tối kia bằng những lời động viên khích lệ tinh thần, tuy vậy mẹ chẳng thể tiêu hóa thêm gì cả. Máu chạy rần rật trong đầu lẫn trong tim mẹ mạnh đến mức cuốn phăng hết những tàn dự còn sót lại về viễn cảnh cuộc sống tươi đẹp mẹ muốn giành cho con.
Giờ đây mẹ có thể thoải mái viết lại những cảm xúc tiêu cực khi đứng trước khả năng chuyển giới bẩm sinh của con trong niềm hối tiếc, nhưng dứt khoát không tủi hổ. Bây giờ, con biết mẹ tự hào về con như thế nào, hạnh phúc đến nhường nào khi được làm mẹ của con, và mẹ luôn xem bản chất độc đáo của con là một đặc ân, dù ban đầu có chút khó hiểu. Nhưng trở lại thời điểm đó, nó là một cú đánh choáng váng.
Như bất kỳ bậc phụ huynh nào khi đối diện với con trẻ có nhu cầu khác lạ, mẹ bắt đầu thắc mắc: "Làm sao để hết?". Ý mẹ là: "Có phương thuốc nào cho con không?"
Mẹ bắt đầu vật vã với những lần tỉnh giấc sớm, cắn chặt gối để ngăn tiếng thổn thức, tấm trải giường ướt đẫm nước mắt sau những cơn ác mộng. Mẹ đang dần mất con, con gái bé bỏng của mẹ ơi. Con đang say giấc trong căn phòng ngay sát bên, nhưng con đang dần trượt khỏi vòng tay mẹ để sắp sửa rơi vào khoảng không tăm tối của sự chối từ nghiệt ngã bởi xã hội, sự tổn thương thể chất và sự trầm cảm tới tự sát. Mẹ cảm thấy bất lực. Như bất kỳ bậc phụ huynh nào khi đối diện với con trẻ có nhu cầu khác lạ, mẹ bắt đầu thắc mắc: “Làm sao để hết?”. Ý mẹ là: Có phương thuốc nào cho con không?
Mẹ gọi cho Khoa chuyên hỗ trợ về Giới tính tại Viện nhi Boston, và dù con còn quá nhỏ để tham gia chương trình đó, họ hướng dẫn mẹ đến một chuyên gia có kinh nghiệm tiếp xúc với trẻ chuyển giới. Bảo hiểm của gia đình không chi trả cho phí tham vấn với cô ấy nhưng cô vẫn sẵn lòng trò chuyện với mẹ rất lâu trên điện thoại. Cô cho biết rất nhiều trẻ – lên đến 70 đến 80% - có biểu hiện không thoải mái với giới tính của mình (gồm tất cả từ trẻ nữ tomboy/ trẻ nam yểu điệu cho đến trẻ chuyển giới thực sự) trở lại với giới tính ban đầu, “bẩm sinh” khi chúng đến tuổi dậy thì. Ồ, mẹ thở phào. Thật nhẹ nhõm. “Hãy cứ để tự nhiên,” cô ấy khuyên thêm. “Cố gắng đừng đóng khung con gái chị trong một lựa chọn duy nhất. Chỉ cần chị thể hiện sự ủng hộ.” Thật là những lời khuyên hữu ích, và mẹ đã tạm thời lấy lại phấn chấn trước thông tin đầy triển vọng ấy. Trong tâm thế tuyệt vọng đi tìm lời khuyên, với mẹ điều đó có nghĩa con có thể chỉ đang trải qua một giai đoạn tạm thời. Tuyệt vời thay.
Thế là bố mẹ buông lỏng. Con muốn cắt tóc, bố mẹ xén cho con kiểu tóc tém đáng yêu. Cứ để tự nhiên. Những ngày ấy chỉ đơn thuần là sự thỏa hiệp, cố gắng làm chậm lại bước chạy rầm rập của con đến với mọi thứ thuần con trai. Cho buổi biểu diễn văn nghệ, giảng viên đã độ lượng cho phép con mặc tux, đeo nơ hồng và quấn quanh thắt lưng một dải băng hồng để hợp với những chiếc váy ba-lê màu hường đính sa-quin lấp lánh của các bạn cùng lớp. Lúc này chiếm hầu hết tủ quần áo của con là đồ nam. Mẹ nói hầu hết là vì mẹ vẫn ráng nhét thêm vào quần áo con gái màu tối… Chúng có những họa tiết trang trí nhỏ xíu, hay hình trái tim và nơ thêu tay nhằm nhắc mẹ nhớ rằng rồi một ngày kia, con sẽ lại là con gái bé bỏng của mẹ. Trong mắt mẹ, chúng cũng góp phần giúp mẹ né tránh những câu hỏi mẹ tưởng tượng mình phải trả lời về vẻ ngoài của con với những người xem con là con gái.
Mẹ gọi cho Khoa chuyên hỗ trợ về Giới tính tại Viện nhi Boston, và dù con còn quá nhỏ để tham gia chương trình đó, họ hướng dẫn mẹ đến một chuyên gia có kinh nghiệm tiếp xúc với trẻ chuyển giới. Bảo hiểm của gia đình không chi trả cho phí tham vấn với cô ấy nhưng cô vẫn sẵn lòng trò chuyện với mẹ rất lâu trên điện thoại. Cô cho biết rất nhiều trẻ – lên đến 70 đến 80% - có biểu hiện không thoải mái với giới tính của mình (gồm tất cả từ trẻ nữ tomboy/ trẻ nam yểu điệu cho đến trẻ chuyển giới thực sự) trở lại với giới tính ban đầu, “bẩm sinh” khi chúng đến tuổi dậy thì. Ồ, mẹ thở phào. Thật nhẹ nhõm. “Hãy cứ để tự nhiên,” cô ấy khuyên thêm. “Cố gắng đừng đóng khung con gái chị trong một lựa chọn duy nhất. Chỉ cần chị thể hiện sự ủng hộ.” Thật là những lời khuyên hữu ích, và mẹ đã tạm thời lấy lại phấn chấn trước thông tin đầy triển vọng ấy. Trong tâm thế tuyệt vọng đi tìm lời khuyên, với mẹ điều đó có nghĩa con có thể chỉ đang trải qua một giai đoạn tạm thời. Tuyệt vời thay.
Thế là bố mẹ buông lỏng. Con muốn cắt tóc, bố mẹ xén cho con kiểu tóc tém đáng yêu. Cứ để tự nhiên. Những ngày ấy chỉ đơn thuần là sự thỏa hiệp, cố gắng làm chậm lại bước chạy rầm rập của con đến với mọi thứ thuần con trai. Cho buổi biểu diễn văn nghệ, giảng viên đã độ lượng cho phép con mặc tux, đeo nơ hồng và quấn quanh thắt lưng một dải băng hồng để hợp với những chiếc váy ba-lê màu hường đính sa-quin lấp lánh của các bạn cùng lớp. Lúc này chiếm hầu hết tủ quần áo của con là đồ nam. Mẹ nói hầu hết là vì mẹ vẫn ráng nhét thêm vào quần áo con gái màu tối… Chúng có những họa tiết trang trí nhỏ xíu, hay hình trái tim và nơ thêu tay nhằm nhắc mẹ nhớ rằng rồi một ngày kia, con sẽ lại là con gái bé bỏng của mẹ. Trong mắt mẹ, chúng cũng góp phần giúp mẹ né tránh những câu hỏi mẹ tưởng tượng mình phải trả lời về vẻ ngoài của con với những người xem con là con gái.
Con chấp nhận mánh lới này được một thời gian nhưng sớm thôi, con lại trở nên dè dặt trước những dấu hiệu ẩn ý của quần áo phân định giới tính. Con từ chối mặc áo trắng cổ Peter-Pan mà chọn mặc chiếc áo sơ-mi vải thô. Những chiếc áo tay bèo biến mất khỏi ngăn tủ của con, cùng với mũ nhung và quần thun bó. Lễ Hanukkah và Giáng Sinh đến rồi đi, con nhận được mô hình siêu anh hùng hành động và xe mô hình từ bố mẹ và bà ngoại tinh ý; bên cạnh những bộ pijama màu tím và bộ bút chì màu hồng từ những người thân có ý tốt nhưng chưa hiểu con. Con đã nhảy cẫng trong vui sướng với thứ này và cáu nhặng xị chối bỏ thứ kia. Dẫu vậy, mẹ vẫn bám lấy niềm tin rằng nếu con nhìn thấy được vùng xám giữa màu hồng và màu xanh, biết đâu con sẽ tìm thấy chính mình đâu đó ở giữa. Vì thế, búp bê Katniss Everdeen (nhân vật nữ chính trong bộ truyện và phim chuyển thể The Hunger Games – ND) vẫn lọt được vào giỏ quà Giáng Sinh của con. Đến giờ mẹ còn nhớ ánh mắt cực kì thái độ của con khi ấy.
Rồi một tháng Hai nữa lại đến, nhà mình tổ chức sinh nhật mừng con lên 4. Con cao lên, thông minh hơn, làm được nhiều thứ hơn. Trong mùa nghỉ đông, mẹ đã ướm lời đề cập về chủ đề: Con có thấy hạnh phúc hơn nếu mang tên con trai/ trung tính ở trường? Con đã thẳng thừng gạt phắt. Câu trả lời của con nhen lên một tia hi vọng trong mẹ. Mẹ dám mơ rằng con chưa hoàn toàn muốn làm con trai thật, và con là một trong những đám trẻ “đã sớm nhận ra” vì bố mẹ nó đã không làm nhặng xị lên. Ở nhà, con thỏa thuận với cha mẹ một cái tên nghe gần giống tên khai sinh, để tránh sự bối rối giữa hàng loạt những cái tên con trai con bất chợt nghĩ ra. Bố mẹ thuyết phục và con chấp nhận cái tên Mica.
Bố con là người đã nảy ra ý tưởng sáng tạo đó – ở trường, con có thể thêm một dấu móc lửng, một lưỡi liềm bé tí phía trên chữ “I” trong Mia thay cho chữ “C”. Nghĩa là con đang viết từ Mica, không phải Mia và vì thế con không phải gạch bỏ đi. Chúng ta đã cười khúc khích vì ý tưởng “chơi chiêu” đó, và cứ thế mọi chuyện ổn được một ít lâu.
Nhưng sâu trong trái tim người mẹ, mẹ biết con không thấy hạnh phúc thật sự. Không như hai chị em gái của con, ở con mẹ không tìm thấy niềm vui không vướng bận mà những tưởng con sẽ mặc nhiên có được từ một gia đình ấm áp, tình cảm, đầy trải nghiệm tích cực và tràn ngập đồ chơi của chúng ta. Có một nỗi buồn dai dẳng không đúng tuổi cứ bàng bạc bao bọc lấy con như một lớp áo choàng suốt những năm tháng ấy, quãng thời gian mà đáng lẽ mọi thứ luôn là điều kỳ diệu.
Bố con là người đã nảy ra ý tưởng sáng tạo đó – ở trường, con có thể thêm một dấu móc lửng, một lưỡi liềm bé tí phía trên chữ “I” trong Mia thay cho chữ “C”. Nghĩa là con đang viết từ Mica, không phải Mia và vì thế con không phải gạch bỏ đi. Chúng ta đã cười khúc khích vì ý tưởng “chơi chiêu” đó, và cứ thế mọi chuyện ổn được một ít lâu.
Nhưng sâu trong trái tim người mẹ, mẹ biết con không thấy hạnh phúc thật sự. Không như hai chị em gái của con, ở con mẹ không tìm thấy niềm vui không vướng bận mà những tưởng con sẽ mặc nhiên có được từ một gia đình ấm áp, tình cảm, đầy trải nghiệm tích cực và tràn ngập đồ chơi của chúng ta. Có một nỗi buồn dai dẳng không đúng tuổi cứ bàng bạc bao bọc lấy con như một lớp áo choàng suốt những năm tháng ấy, quãng thời gian mà đáng lẽ mọi thứ luôn là điều kỳ diệu.
Con thấy đó, mẹ tin rằng khi mẹ đang phí sức mong chờ con sẽ giảng hòa với giới tính sinh học của mình cũng chính là lúc bố mẹ đã vô tình góp phần vào việc khiến con phải phân thân thành hai người khác nhau: “Mia” và “Mica”. Ở trường và ở nhà. Gái và trai. Gồng mình và buông bỏ. Khép mình và cởi mở. Con người con phải vào vai và con người thật của con.
Ở nhà, mọi thứ dường như đang dần tốt lên, hay mẹ nên nói là dễ chịu hơn nhỉ? Những cơn thịnh nộ của con nguôi ngoai khi bố mẹ thuyết phục được con rằng bố mẹ hoàn toàn ưng thuận việc con là con trai, và bố mẹ tin điều con cảm nhận về bản dạng và biểu hiện giới của con là lựa chọn ở chính bản thân con. Chị gái con cũng trở thành một nguồn động viên to lớn. Hơi bị hiếm đứa trẻ 5 tuổi nào có thể cư xử độ lượng và giàu lòng trắc ẩn như chị con đã từng (và giờ vẫn thế). Chị thôi không trêu con không phải là một “đứa con trai thật” nữa và chấp nhận câu thần chú của chúng ta rằng “điều con cảm nhận trong tim và tâm trí quan trọng hơn nhiều so với điều cơ thể con cho thấy”. Thắt gút khó gỡ trong những cơn thịnh nộ của con từ từ được tháo bỏ. Tất cả chúng ta đã vui mừng trong khoảnh khắc hòa hoãn tạm thời này.
Ở nhà, mọi thứ dường như đang dần tốt lên, hay mẹ nên nói là dễ chịu hơn nhỉ? Những cơn thịnh nộ của con nguôi ngoai khi bố mẹ thuyết phục được con rằng bố mẹ hoàn toàn ưng thuận việc con là con trai, và bố mẹ tin điều con cảm nhận về bản dạng và biểu hiện giới của con là lựa chọn ở chính bản thân con. Chị gái con cũng trở thành một nguồn động viên to lớn. Hơi bị hiếm đứa trẻ 5 tuổi nào có thể cư xử độ lượng và giàu lòng trắc ẩn như chị con đã từng (và giờ vẫn thế). Chị thôi không trêu con không phải là một “đứa con trai thật” nữa và chấp nhận câu thần chú của chúng ta rằng “điều con cảm nhận trong tim và tâm trí quan trọng hơn nhiều so với điều cơ thể con cho thấy”. Thắt gút khó gỡ trong những cơn thịnh nộ của con từ từ được tháo bỏ. Tất cả chúng ta đã vui mừng trong khoảnh khắc hòa hoãn tạm thời này.
Có một nỗi buồn dai dẳng không đúng tuổi cứ bàng bạc bao bọc lấy con như một lớp áo choàng suốt những năm tháng ấy, quãng thời gian mà đáng lẽ mọi thứ luôn là điều kỳ diệu.
Đầu mùa xuân năm con 4 tuổi, gia đình mình tổ chức một chuyến đi chơi đến Disney World, nơi bố mẹ thấy con là đứa bé duy nhất trong trang phục của Hoàng tử Bạch Mã. Gương mặt con rạng ngời khi có ai đó dừng bước và nhận xét, “Xem cậu bé đáng yêu chưa kìa!” hay “Thật là một anh bạn trẻ điển trai!”. Bố mẹ chẳng đính chính lại chi cả, vì bố mẹ biết con thích được người khác “nhận lầm” là con trai như thế nào. Cứ thế này cũng ổn mà.
Nhưng khi trở lại trường, tham gia các hoạt động hay trong cộng đồng nói chung, con vẫn giữ thái độ lãnh đạm rõ rệt. Bố mẹ nhận được các bản nhận xét từ giáo viên của con nói rằng nếu bị thúc giục thì con mới tham gia hoạt động nhóm. Con không gắn kết với bạn bè đồng trang lứa trong giờ chơi tự do. Ngày con ôm cô giáo lần đầu tiên đã khiến cô rơi nước mắt. Mẹ tin rằng con chiếm một vị trí đặc biệt trong trái tim cô, và cô cảm thấy muốn che chở cho con. Mẹ vô cùng biết ơn vì những người tốt trong cuộc đời của chúng ta.
Dù có bắt đầu thoải mái hơn trong lớp học nhưng con vẫn tiếp tục dựng lên những bức tường ngăn cách con và mọi người. Việc nhảy chồm chồm và giả tiếng chó vẫn tiếp diễn, luôn có chiếc mũ trùm đầu phủ qua mắt con với thông điệp “đóng cửa miễn tiếp khách”. Trong khả năng hiểu biết ít ỏi của mình, mẹ đã từng tự hỏi nhiều lần không biết con có mắc chứng tự kỷ dạng nhẹ không, nhưng việc đó xem ra không phù hợp vì hành vi đó lúc có lúc không như thể được điều khiển bởi một công tắc vậy.
Dù có bắt đầu thoải mái hơn trong lớp học nhưng con vẫn tiếp tục dựng lên những bức tường ngăn cách con và mọi người. Việc nhảy chồm chồm và giả tiếng chó vẫn tiếp diễn, luôn có chiếc mũ trùm đầu phủ qua mắt con với thông điệp “đóng cửa miễn tiếp khách”. Trong khả năng hiểu biết ít ỏi của mình, mẹ đã từng tự hỏi nhiều lần không biết con có mắc chứng tự kỷ dạng nhẹ không, nhưng việc đó xem ra không phù hợp vì hành vi đó lúc có lúc không như thể được điều khiển bởi một công tắc vậy.
Con chẳng hề mơ hồ. Con biết nơi mình thuộc về. Con chỉ không biết làm thế nào để đi đến đó. Phải chăng mẹ là người có trách nhiệm chỉ đường dẫn lối cho con?
Ngày vui chơi ở Papa Gino chính là lúc khiến mẹ dao động giữa giai đoạn để mọi chuyện tự nhiên và đã đến lúc rồi. Giờ đây nhìn lại, thật lòng thì đã có rất nhiều kẽ nứt xuất hiện trong bức tranh hiện trạng mà mẹ đang cố giữ. Như lúc chị con nước mắt ngắn nước mắt dài van nài mẹ hãy ép con mặc váy để “người ta sẽ đối tốt với em ấy hơn”. Hay lúc một cô bé ở tiệc sinh nhật nọ hỏi mẹ về con: “Đó là con trai hay con gái vậy cô?”. Rồi cảm giác ẩn ức về cơ thể trong con bắt đầu nhen nhóm: “Cơ thể con bị làm sao vậy?” Tại sao Chúa lại tạo ra con thế này? Ông ấy bị ngớ ngẩn à?”
Nhưng thứ dứt mẹ ra khỏi cơn mê không gì khác hơn chính là bữa tiệc pizza bế giảng ở trường con, khi mẹ có dịp quan sát con tương tác với các bạn cùng lớp ở một bối cảnh khác hơn không gian thường thấy hàng ngày. Tất cả đều ở đó, các bé trai, bé gái và gần hết những bà mẹ. Con ngồi ở rìa hội con gái và chén miếng pizza của mình. Chẳng ai vui đùa với con, chẳng ai hét lên, “Đi nào Mia! Hãy chạy tới đầu kia của nhà hàng và quay lại nàoooo!” Những thân hình bé xíu di chuyển liên tục, vòng xung quanh con và bước qua trước mặt con khi con ngồi đó, nhìn chăm chăm vào miếng pizza. Rồi con ngước lên nhìn đám con trai đang bị mẹ chúng mắng vì chạy nhảy loạn lên, “Ngồi xuống ngay, Jack! Grady, cư xử cho tử tế!”. Ngay vào khoảnh khắc đó, biểu cảm trên gương mặt con như mũi kim đâm xuyên tim mẹ. Đó là sự thèm khát mẹ chưa từng thấy bao giờ. Con chẳng hề mơ hồ. Con biết nơi mình thuộc về. Con chỉ không biết làm thế nào để đi đến đó. Phải chăng mẹ là người có trách nhiệm chỉ đường dẫn lối cho con?
Năm học chính thức kết thúc. Con được đăng kí học tiếp cho năm sau. Thêm một năm sắp tới, học phí đã đóng, con sẽ lại tiếp tục cuộc sống phân thân. Cởi mở-khép mình, trai-gái. Mẹ quan sát con thật cẩn thận suốt tuần tiếp theo khi con đang vui thú tham gia cuộc chạy đua trong trại hè do trường mẫu giáo tổ chức. Mẹ suy nghĩ, rồi cân đong đo đếm, mẹ cân nhắc rồi lại nghi ngờ, đến khi một triệu viễn cảnh tương lai khiến mẹ không tập trung được nữa. Nếu vậy thì sao? Bố và mẹ đã nhiều lần nói chuyện rất khuya sau khi con đã đi ngủ và vào buổi sáng khi vừa thức giấc. Vài tuần trước đó, một đoạn video đã được lan truyền trên mạng. Một clip gồm những hình ảnh về một cậu bé chuyển giới, chẳng lớn hơn con bao nhiêu, cùng gia đình cậu bé ở California đã ủng hộ quá trình thay đổi công khai của cậu. Bố mẹ tự hỏi không biết nếu xem ảnh của cậu - lúc này rõ ràng đang rất hạnh phúc trong “diện mạo” mới - có thề khiến con tin vào khả năng ước mơ của con trở thành sự thật.
Hôm đó là thứ Sáu ngày 13 tháng 6, buổi tối của ngày cuối cùng con tham gia trại hè với trường mẫu giáo. Bố mẹ đã gọi con lên lầu vào phòng làm việc của bố. Bố mẹ bảo có thứ này cho con xem. Và con ngồi đó, lọt thỏm trong lòng chiếc ghế xoay lớn màu đen của bố khi bố bắt đầu bật video trên laptop. Mẹ giải thích cho con theo cách dễ hiểu những dòng chữ hiện lên màn hình cùng với những bức ảnh đáng yêu và tuyệt vời. Con chăm chú xem khi cậu bạn Ryland Whittington chuyển mình từ một cô bé xinh xắn với những lọn tóc vàng sang cậu bé điển trai tóc cắt sát trong bộ tux và tươi cười. Khi đoạn video kết thúc, con xin được xem lại lần nữa. Rồi con ngồi đó, nhìn chằm chằm vào đôi bàn tay mình. Bố mẹ hỏi con nghĩ thế nào về cậu bé kia, con chỉ nhún vai với vẻ mặt không biểu cảm. Những bức tường con đã dựng nên xem ra vững chắc hơn hình dung của bố mẹ. Nhưng bây giờ chính là thời điểm. Ba người chúng ta trong căn phòng này, nỗi đau rõ rệt của con, và bố mẹ muốn giúp con tìm ra giải pháp.
Mẹ đã quỳ xuống và ấp đôi bàn tay bé bỏng mềm mại của con vào tay mẹ. Mẹ bảo con nhìn mẹ, nhưng khi con ngước ánh mắt trong trẻo kia nhìn vào mắt mẹ, mẹ đã lặng người mất một lúc. Mẹ trấn tĩnh lại. “Bố mẹ tin con,” mẹ nói, và mẹ chẳng còn muốn lấy tay áo chùi nước mắt nữa. “Bố mẹ tin con. Bố mẹ chỉ mong con được hạnh phúc mà thôi, nhưng con cần giúp bố mẹ hiểu được điều sẽ khiến con thấy hạnh phúc.”. Bố cũng quỳ xuống bên cạnh con. “Con có muốn được là một cậu bé trai như cậu bé mà bố mẹ đã cho con xem không?”, bố hỏi dịu dàng. Ngấn nước lập tức dâng đầy trong mắt con. “Con không thể bố mẹ ơi”, con đáp với đôi môi run rẩy. “Con PHẢI là Mia lúc ở trường và Mica khi ở nhà”.
Và bố mẹ đã nói với con về những lựa chọn, con có thể chọn hoặc không. Bố mẹ nói lựa chọn là ở con. Con có thể tiếp tục làm Mia khi ở trường. Hoặc có thể bắt đầu năm học sau với một bản dạng mới, hay thậm chí mạnh dạn hơn nữa, bố mẹ có thể tìm một nơi để con bắt đầu lại mọi thứ, để con có thể là cậu bé trai như trước giờ con vẫn luôn khẳng định. Con ngưng lại một lúc lâu. Mẹ không biết con làm được hay không. Mẹ không biết liệu lòng tin của con có đặt nơi bố mẹ để có thể nói thật những gì con muốn. Mẹ không biết con có tưởng tượng được một tương lai nơi mà bản dạng, cơ thể và tâm trí con hợp nhất. Thế rồi con phá vỡ sự im lặng. “Con muốn đi học ở trường mới. Con muốn lúc nào cũng là con trai. Con muốn là cậu bé tên Jacob.”
Jacob, con yêu ơi. Đã được 9 tháng từ ngày thứ Sáu định mệnh đó. Rất nhiều thứ đã diễn ra khiến bố mẹ tin rằng hành trình chúng ta đang trải qua cùng nhau chính là thứ chúng ta cần. Nhưng chớ nghĩ mọi chuyện là dễ dàng. Giải quyết được khủng hoảng bản dạng trước mắt của con không đồng nghĩa với việc những cảm giác mặc cảm và buồn bã âm ỉ mà con đã chịu đựng từ trước đến giờ nhanh chóng được xóa đi. Dẫu vậy, bất cứ ai biết và yêu quý con cũng đều cảm nhận ngay lập tức tác động mạnh mẽ của sự chuyển đổi nơi con.
Nhưng thứ dứt mẹ ra khỏi cơn mê không gì khác hơn chính là bữa tiệc pizza bế giảng ở trường con, khi mẹ có dịp quan sát con tương tác với các bạn cùng lớp ở một bối cảnh khác hơn không gian thường thấy hàng ngày. Tất cả đều ở đó, các bé trai, bé gái và gần hết những bà mẹ. Con ngồi ở rìa hội con gái và chén miếng pizza của mình. Chẳng ai vui đùa với con, chẳng ai hét lên, “Đi nào Mia! Hãy chạy tới đầu kia của nhà hàng và quay lại nàoooo!” Những thân hình bé xíu di chuyển liên tục, vòng xung quanh con và bước qua trước mặt con khi con ngồi đó, nhìn chăm chăm vào miếng pizza. Rồi con ngước lên nhìn đám con trai đang bị mẹ chúng mắng vì chạy nhảy loạn lên, “Ngồi xuống ngay, Jack! Grady, cư xử cho tử tế!”. Ngay vào khoảnh khắc đó, biểu cảm trên gương mặt con như mũi kim đâm xuyên tim mẹ. Đó là sự thèm khát mẹ chưa từng thấy bao giờ. Con chẳng hề mơ hồ. Con biết nơi mình thuộc về. Con chỉ không biết làm thế nào để đi đến đó. Phải chăng mẹ là người có trách nhiệm chỉ đường dẫn lối cho con?
Năm học chính thức kết thúc. Con được đăng kí học tiếp cho năm sau. Thêm một năm sắp tới, học phí đã đóng, con sẽ lại tiếp tục cuộc sống phân thân. Cởi mở-khép mình, trai-gái. Mẹ quan sát con thật cẩn thận suốt tuần tiếp theo khi con đang vui thú tham gia cuộc chạy đua trong trại hè do trường mẫu giáo tổ chức. Mẹ suy nghĩ, rồi cân đong đo đếm, mẹ cân nhắc rồi lại nghi ngờ, đến khi một triệu viễn cảnh tương lai khiến mẹ không tập trung được nữa. Nếu vậy thì sao? Bố và mẹ đã nhiều lần nói chuyện rất khuya sau khi con đã đi ngủ và vào buổi sáng khi vừa thức giấc. Vài tuần trước đó, một đoạn video đã được lan truyền trên mạng. Một clip gồm những hình ảnh về một cậu bé chuyển giới, chẳng lớn hơn con bao nhiêu, cùng gia đình cậu bé ở California đã ủng hộ quá trình thay đổi công khai của cậu. Bố mẹ tự hỏi không biết nếu xem ảnh của cậu - lúc này rõ ràng đang rất hạnh phúc trong “diện mạo” mới - có thề khiến con tin vào khả năng ước mơ của con trở thành sự thật.
Hôm đó là thứ Sáu ngày 13 tháng 6, buổi tối của ngày cuối cùng con tham gia trại hè với trường mẫu giáo. Bố mẹ đã gọi con lên lầu vào phòng làm việc của bố. Bố mẹ bảo có thứ này cho con xem. Và con ngồi đó, lọt thỏm trong lòng chiếc ghế xoay lớn màu đen của bố khi bố bắt đầu bật video trên laptop. Mẹ giải thích cho con theo cách dễ hiểu những dòng chữ hiện lên màn hình cùng với những bức ảnh đáng yêu và tuyệt vời. Con chăm chú xem khi cậu bạn Ryland Whittington chuyển mình từ một cô bé xinh xắn với những lọn tóc vàng sang cậu bé điển trai tóc cắt sát trong bộ tux và tươi cười. Khi đoạn video kết thúc, con xin được xem lại lần nữa. Rồi con ngồi đó, nhìn chằm chằm vào đôi bàn tay mình. Bố mẹ hỏi con nghĩ thế nào về cậu bé kia, con chỉ nhún vai với vẻ mặt không biểu cảm. Những bức tường con đã dựng nên xem ra vững chắc hơn hình dung của bố mẹ. Nhưng bây giờ chính là thời điểm. Ba người chúng ta trong căn phòng này, nỗi đau rõ rệt của con, và bố mẹ muốn giúp con tìm ra giải pháp.
Mẹ đã quỳ xuống và ấp đôi bàn tay bé bỏng mềm mại của con vào tay mẹ. Mẹ bảo con nhìn mẹ, nhưng khi con ngước ánh mắt trong trẻo kia nhìn vào mắt mẹ, mẹ đã lặng người mất một lúc. Mẹ trấn tĩnh lại. “Bố mẹ tin con,” mẹ nói, và mẹ chẳng còn muốn lấy tay áo chùi nước mắt nữa. “Bố mẹ tin con. Bố mẹ chỉ mong con được hạnh phúc mà thôi, nhưng con cần giúp bố mẹ hiểu được điều sẽ khiến con thấy hạnh phúc.”. Bố cũng quỳ xuống bên cạnh con. “Con có muốn được là một cậu bé trai như cậu bé mà bố mẹ đã cho con xem không?”, bố hỏi dịu dàng. Ngấn nước lập tức dâng đầy trong mắt con. “Con không thể bố mẹ ơi”, con đáp với đôi môi run rẩy. “Con PHẢI là Mia lúc ở trường và Mica khi ở nhà”.
Và bố mẹ đã nói với con về những lựa chọn, con có thể chọn hoặc không. Bố mẹ nói lựa chọn là ở con. Con có thể tiếp tục làm Mia khi ở trường. Hoặc có thể bắt đầu năm học sau với một bản dạng mới, hay thậm chí mạnh dạn hơn nữa, bố mẹ có thể tìm một nơi để con bắt đầu lại mọi thứ, để con có thể là cậu bé trai như trước giờ con vẫn luôn khẳng định. Con ngưng lại một lúc lâu. Mẹ không biết con làm được hay không. Mẹ không biết liệu lòng tin của con có đặt nơi bố mẹ để có thể nói thật những gì con muốn. Mẹ không biết con có tưởng tượng được một tương lai nơi mà bản dạng, cơ thể và tâm trí con hợp nhất. Thế rồi con phá vỡ sự im lặng. “Con muốn đi học ở trường mới. Con muốn lúc nào cũng là con trai. Con muốn là cậu bé tên Jacob.”
Jacob, con yêu ơi. Đã được 9 tháng từ ngày thứ Sáu định mệnh đó. Rất nhiều thứ đã diễn ra khiến bố mẹ tin rằng hành trình chúng ta đang trải qua cùng nhau chính là thứ chúng ta cần. Nhưng chớ nghĩ mọi chuyện là dễ dàng. Giải quyết được khủng hoảng bản dạng trước mắt của con không đồng nghĩa với việc những cảm giác mặc cảm và buồn bã âm ỉ mà con đã chịu đựng từ trước đến giờ nhanh chóng được xóa đi. Dẫu vậy, bất cứ ai biết và yêu quý con cũng đều cảm nhận ngay lập tức tác động mạnh mẽ của sự chuyển đổi nơi con.
Mẹ tin vào lòng tốt nơi con người. Và mẹ tin vào khả năng của con trong việc xua tan đi sự vô minh và cố chấp của những người có thể con sẽ gặp.
Chỉ vài ngày trong cuộc sống mới với danh phận Jacob, con đã bắt đầu đứng thẳng lưng và nhìn thẳng vào mắt mọi người. Con thôi không còn giả tiếng chó sủa và chạy lẩn đi. Quyết định cho con chuyển đổi, bố mẹ chỉ mong giữ được sức sống nơi con. Bố mẹ chẳng dám mong nhìn thấy những chuyển biến đến ngạc nhiên trong tính cách của con như bố mẹ đã chứng kiến. Chỉ trong tuần đầu con đã biết kể chuyện cười, bắt đầu thích học chữ (trớ trêu thay khi đó năm học đã kết thúc rồi), và còn nhiều thứ khác nữa. Con bắt đầu ôm ấp và hôn hít, cười rồi hát – những bức tường đã sụp đổ. Con nói hoài nói mãi liên tục như thể ai đó mới tháo rọ khỏi miệng con. Con bắt đầu có thú vui sưu tập tất cả những gì khơi gợi niềm hứng thú nơi con (hầu hết là những thứ vụn vặt: sỏi, đá, đinh tán trên đường trong sự phó mặc của mẹ). Mùa hè năm ấy, thế giới đã mở cánh cửa kho báu đón chào con.
Mẹ và bố vừa sững sờ nhưng cũng vui sướng và phấn khởi vô cùng. Những trải nghiệm tích cực này rất cần thiết với bố mẹ vì giai đoạn đầu này luôn nặng trĩu biết bao nỗi lo sợ. Bố mẹ luôn phải cân đo đóng đếm quyết định của mình, tiếp cận mọi “lần đầu tiên” thứ hai của con trong sự cẩn trọng. Mọi thứ trông thật mỏng manh dễ vỡ. Bố mẹ nặng lòng với những câu hỏi: Ai sẽ phụ niềm tin nơi con? Ai sẽ vặt đôi cánh của con? Ai sẽ nhạo báng, tròn mắt hay cười phá lên khiến con phải chạy về núp sau lưng bố mẹ? Nhưng con đã mạnh mẽ, chẳng dễ vỡ chút nào. Con đã can đảm, không chút yếu đuối.
Cùng nhau, chúng ta đã vượt qua những lần đầu tiên. Lần đầu tiên bố mẹ viết tên con – với con, một trải nghiệm hân hoan; với mẹ, nó đi kèm với cơn lũ nước mắt. Lần đầu tiên mẹ yêu cầu người khác gọi con là Jacob, và cuối cùng, là khi chính con yêu cầu họ như vậy. Giáng Sinh đầu tiên với danh phận nam nhi của con. Sau đấy con thừa nhận đã hơi mong Ông già Noel đãng trí và tặng con cả quà giành cho Mia. Ôi bé cưng. Lần xưng danh công khai đầu tiên, với sự ủng hộ vô cùng từ gia đình và bạn bè – sự ủng hộ của họ đã nâng đỡ chúng ta và vẫn tiếp tục như thế. Tuần đầu tiên đi học ở trường mới (con từng ám ảnh về phòng vệ sinh một thời gian lâu ơi là lâu) và lần đầu tiên chúng ta gặp lại người quen từ trường cũ (có tí ngượng nghịu thật đấy nhưng chúng ta cũng đã qua ải).
Jacob, con yêu ơi, chính con đã giúp bố mẹ đến với một cuộc sống dẫu khác biệt nhưng ý nghĩa hơn bao giờ hết. Bố mẹ cám ơn con sâu sắc vì sự tin cậy thiêng liêng con đã trao. Con sẽ vẫn là một câu đố không bao giờ có đáp án vẹn toàn. Mẹ chẳng biết điều gì đang chờ đợi ta ở khúc quanh con đường phía trước, nhưng mẹ không còn lo sợ nữa rồi.
Mẹ tin vào lòng tốt nơi con người. Và mẹ tin vào khả năng của con trong việc xua tan đi sự vô minh và cố chấp của những người có thể con sẽ gặp. Mẹ nhìn con đang từng ngày trở thành một người tốt – vượt xa hẳn so với ý tưởng nhỏ bé ban đầu của mẹ - và mẹ biết rằng tương lai tươi sáng là giành cho con. Mẹ không còn âu lo.
Mẹ tin vào lòng tốt nơi con người. Và mẹ tin vào khả năng của con trong việc xua tan đi sự vô minh và cố chấp của những người có thể con sẽ gặp. Mẹ nhìn con đang từng ngày trở thành một người tốt – vượt xa hẳn so với ý tưởng nhỏ bé ban đầu của mẹ - và mẹ biết rằng tương lai tươi sáng là giành cho con. Mẹ không còn âu lo.
Và vì mẹ không còn sợ nữa – những hậu quả, can thiệp y khoa, sự mù quáng – nên mẹ sẽ không xếp lá thư mừng sinh nhật này trong chiếc hộp trong tầng gác mái chung với lá thư của những năm trước. Thay vào đó, ngay bây giờ, mẹ sẽ công khai những câu chữ này – từ bỏ việc kiểm soát đường đi và điểm đến của chúng. Mục đích của chúng là để tiếp thêm niềm động viên và sức mạnh cho các ông bố bà mẹ với trái tim đang đau đớn khác. Để truyền đi thông điệp: Mọi chuyện không trở nên tốt hơn mà là rất tuyệt vời.
Vì mẹ đã chứng kiến và mong mỏi được chia sẻ những điều phi thường. Trong những ngày đầu tiên là Jacob, mẹ đã thấy những phần thật nhất của con người con bắt đầu hé mở. Mẹ thấy lần đầu tiên con hít một hơi thật sâu. Mẹ thấy những đám mây trên đầu con đã tản ra và trôi dạt đi. Đầu tiên thật im ắng, khi con ngừng lại và quan sát thế giới quanh mình, rồi con RỐNG lên: “CON ĐÂY NÈ!” Ngay vào giây phút ấy mẹ nhận ra chúng ta đã từng gặp nhau trước đây, nhưng khi đó mẹ chưa thật sự nhận ra con. Chính lúc đó nỗi muộn phiền trong mẹ tan biến vì thẳm sâu bên trong mẹ biết rằng con đã luôn luôn là con trai của mẹ, ơi bé Jacob.
Và sẽ luôn là như vậy, con yêu,
Mẹ của con.
*****
Nguồn bài viết & ảnh: www.boston.com/life/moms/2015/02/26/letter-son-jacob-his-birthday/a2Jynr9Jhc3W8VQ9lVFx8N/story.html
Nguồn bài viết & ảnh: www.boston.com/life/moms/2015/02/26/letter-son-jacob-his-birthday/a2Jynr9Jhc3W8VQ9lVFx8N/story.html