Hải Quỳ -- Đừng tự phỏng đoán chuyện gì, hãy để người bạn chuyển giới của bạn chủ động nói về họ.
Ngay cả khi đã là bạn thân, đôi lúc có những đề tài bạn thấy rất khó mở lời với những người bạn chuyển giới của mình. Bạn ủng hộ họ 100%, vì vậy bạn không muốn nói lỡ lời, xúc phạm hay làm tổn thương bạn mình.
Nhưng chỉ vì bạn thấy không thoải mái hay không biết bắt đầu câu chuyện thế nào không có nghĩa là bạn nên tránh nói chuyện với bạn mình. Dưới đây là những lời khuyên hữu ích giúp bạn phân biệt những điều nên và không nên khi trò chuyện với những người bạn chuyển giới về bản dạng giới của họ.
Nhưng chỉ vì bạn thấy không thoải mái hay không biết bắt đầu câu chuyện thế nào không có nghĩa là bạn nên tránh nói chuyện với bạn mình. Dưới đây là những lời khuyên hữu ích giúp bạn phân biệt những điều nên và không nên khi trò chuyện với những người bạn chuyển giới về bản dạng giới của họ.
ĐỪNG: Hỏi “Bên dưới của bạn là gì?"
Tò mò là chuyện không thể tránh khỏi, nhưng thế không có nghĩa là bạn nên hỏi về chúng. Ngay cả với bản thân bạn, chẳng có ai đường đột hỏi bạn về nơi riêng tư của bạn cả, đúng không?
Tiq Milan, một người chuyển giới nam hiện đang là nhân viên chiến lược truyền thông cấp cao của GLAAD (tổ chức làm về truyền thông tích cực cho người LGBT ở Mỹ), chia sẻ: “Như một điều hiển nhiên và phép lịch sự tối thiểu, chúng ta không tự tiện đặt câu hỏi về bộ phận riêng tư của người khác. Bạn không hỏi tôi về chúng. Tôi cũng không hỏi bạn. Ngay cả khi họ là người chuyển giới thì điều đó cũng không có nghĩa là bạn được hỏi. Người chuyển giới vẫn là một phần của nhân loại, họ vẫn là con người, họ cũng sống với những chuẩn mực ứng xử như chúng ta, thế nên bạn không thể đường đột hỏi người chuyển giới về bộ phận sinh dục của họ. Điều đó rất khiếm nhã. Đừng bao giờ làm như vậy.”
Tiq Milan, một người chuyển giới nam hiện đang là nhân viên chiến lược truyền thông cấp cao của GLAAD (tổ chức làm về truyền thông tích cực cho người LGBT ở Mỹ), chia sẻ: “Như một điều hiển nhiên và phép lịch sự tối thiểu, chúng ta không tự tiện đặt câu hỏi về bộ phận riêng tư của người khác. Bạn không hỏi tôi về chúng. Tôi cũng không hỏi bạn. Ngay cả khi họ là người chuyển giới thì điều đó cũng không có nghĩa là bạn được hỏi. Người chuyển giới vẫn là một phần của nhân loại, họ vẫn là con người, họ cũng sống với những chuẩn mực ứng xử như chúng ta, thế nên bạn không thể đường đột hỏi người chuyển giới về bộ phận sinh dục của họ. Điều đó rất khiếm nhã. Đừng bao giờ làm như vậy.”
NÊN: Để người bạn chuyển giới chủ động chia sẻ về dự định chuyển đổi của họ
Có rất nhiều lựa chọn khác nhau cho người chuyển giới: dùng hooc-môn, phẫu thuật, hoặc không làm gì cả. Tốt nhất là bạn nên chờ người bạn của mình chia sẻ cho bạn biết nếu họ quyết định làm vậy.
“Nếu có ai đó đang dùng thuốc hoặc đã phẫu thuật, đó là thông tin riêng tư, cá nhân của họ.” Milan nói. “Nhưng nó còn tùy thuộc vào từng người và hoàn cảnh của cuộc đối thoại nữa. Nếu một người chuyển giới muốn, họ hoàn toàn có thể chia sẻ về việc mình đã phẫu thuật hay đang dùng hooc-môn. Dẫu vậy, tôi nghĩ là ngoài họ ra thì người khác không nên gợi ý vấn đề trước.”
“Nếu có ai đó đang dùng thuốc hoặc đã phẫu thuật, đó là thông tin riêng tư, cá nhân của họ.” Milan nói. “Nhưng nó còn tùy thuộc vào từng người và hoàn cảnh của cuộc đối thoại nữa. Nếu một người chuyển giới muốn, họ hoàn toàn có thể chia sẻ về việc mình đã phẫu thuật hay đang dùng hooc-môn. Dẫu vậy, tôi nghĩ là ngoài họ ra thì người khác không nên gợi ý vấn đề trước.”
ĐỪNG: Hỏi “Bạn là nam hay nữ?"
“Hỏi như vậy là sai rồi,” Milan chia sẻ. “Nếu không rõ về bản dạng giới của một người hay nhân xưng họ đang dùng, bạn có thể trực tiếp hỏi. Cách đặt câu hỏi tốt nhất nên là: ‘Bạn muốn được gọi là gì/Bạn thích dùng nhân xưng gì?’ Chắc chắn họ sẽ sẵn lòng cho bạn biết thôi.”
Bạn cũng nên biết thêm rằng có những người không xác định mình là chỉ nam hay nữ – có thể họ sẽ muốn được gọi bằng một nhân xưng giới khác ngoài nam và nữ.
Tương tự, một điều cũng quan trọng không kém là bạn cần tránh mặc định xu hướng tính dục của người chuyển giới. “Có những người chuyển giới yêu người cùng giới hoặc yêu nhiều giới, vì vậy chúng ta vẫn có người chuyển giới đồng tính nữ và người chuyển giới đồng tính nam,” Milan cho biết. “Đừng mặc định rằng người chuyển giới lúc nào cũng bị hấp dẫn bởi người khác giới với họ, bởi nó không phải lúc nào cũng đúng.”
Bạn cũng nên biết thêm rằng có những người không xác định mình là chỉ nam hay nữ – có thể họ sẽ muốn được gọi bằng một nhân xưng giới khác ngoài nam và nữ.
Tương tự, một điều cũng quan trọng không kém là bạn cần tránh mặc định xu hướng tính dục của người chuyển giới. “Có những người chuyển giới yêu người cùng giới hoặc yêu nhiều giới, vì vậy chúng ta vẫn có người chuyển giới đồng tính nữ và người chuyển giới đồng tính nam,” Milan cho biết. “Đừng mặc định rằng người chuyển giới lúc nào cũng bị hấp dẫn bởi người khác giới với họ, bởi nó không phải lúc nào cũng đúng.”
NÊN: Gọi người chuyển giới bằng tên họ chọn
Việc này không hề khó chút nào, nhưng nhiều người lại không thể làm được. Khi bạn làm quen một người bạn mới, hỏi tên khai sinh của họ có thể không phải là một điều hay. “Tên khai sinh của một người là gì không quan trọng, điều quan trọng là người đang ở trước mặt bạn, con người mà bạn đang thấy và con người họ chọn để biểu hiện ra bên ngoài ngay lúc này,” Milan nói.
ĐỪNG: Làm quá về việc sử dụng nhà vệ sinh của người chuyển giới
Người chuyển giới cũng phải đối mặt với những kì thị của xã hội khi sử dụng nhà vệ sinh và phòng thay đồ tương tự như người đồng tính và người song tính. Một lập luận thường nghe là, sẽ luôn có ai đó khăng khăng cho rằng người LGBT đến đó để nhìn trộm mọi người xung quanh. Và câu trả lời của Milan là: “Không bao giờ.”
“Tôi muốn khuyên mọi người đừng tin vào điều đó,” anh tiếp tục. “Người chuyển giới nữ vào nhà vệ sinh nữ không phải để làm điều gì mờ ám, họ vào đó vì cùng lí do như những người khác. Họ giải quyết nhu cầu của mình và rời đi. Người chuyển giới nam cũng vào nhà vệ sinh để giải quyết nhu cầu và rời đi. Đơn giản chỉ có vậy. Vấn đề đáng bàn ở đây là sự an toàn của người chuyển giới. Tôi sẽ không vào nhà vệ sinh nữ để rồi bị bảo vệ áp tải ra ngoài bởi vì một ai đó nghĩ rằng tôi không xứng đáng được dùng nhà vệ sinh nam. Người chuyển giới chúng tôi không phải là kỳ lân đặc biệt gì đâu. Chúng tôi sẽ không làm trò ma thuật hay điều gì kỳ quặc cả. Chúng tôi chỉ là những người bình thường làm những việc bình thường mà thôi.”
Thế nên hãy bình tĩnh và đừng suy diễn quá xa.
“Tôi muốn khuyên mọi người đừng tin vào điều đó,” anh tiếp tục. “Người chuyển giới nữ vào nhà vệ sinh nữ không phải để làm điều gì mờ ám, họ vào đó vì cùng lí do như những người khác. Họ giải quyết nhu cầu của mình và rời đi. Người chuyển giới nam cũng vào nhà vệ sinh để giải quyết nhu cầu và rời đi. Đơn giản chỉ có vậy. Vấn đề đáng bàn ở đây là sự an toàn của người chuyển giới. Tôi sẽ không vào nhà vệ sinh nữ để rồi bị bảo vệ áp tải ra ngoài bởi vì một ai đó nghĩ rằng tôi không xứng đáng được dùng nhà vệ sinh nam. Người chuyển giới chúng tôi không phải là kỳ lân đặc biệt gì đâu. Chúng tôi sẽ không làm trò ma thuật hay điều gì kỳ quặc cả. Chúng tôi chỉ là những người bình thường làm những việc bình thường mà thôi.”
Thế nên hãy bình tĩnh và đừng suy diễn quá xa.
NÊN: Bảo vệ người bạn chuyển giới của bạn
Trong bất kỳ mối quan hệ xã hội nào, chắc chắn sẽ có những câu chuyện bên lề và lời bàn tán về những người bạn xung quanh. Khi chủ đề bắt đầu chuyển sang người bạn chuyển giới của bạn, việc bạn ủng hộ và bảo vệ cho họ là rất quan trọng. Hãy gọi người bạn đó bằng tên và nhân xưng họ chọn, và thể hiện thái độ tôn trọng người bạn ấy. Milan khuyên nên nhìn nhận những tình huống “buôn dưa lê” như vậy là dịp để nâng cao nhận thức của mọi người xung quanh về người chuyển giới.
“Mỗi người cần có trách nhiệm với lời nói của chính mình cũng như được quyền lên tiếng cho bạn bè của họ,” Milan cho biết. Nếu như có ai đó hỏi về “chỗ ở dưới” hay bất kỳ câu hỏi nào vượt quá giới hạn riêng tư cá nhân, “lúc đó rất cần một người lên tiếng và nói rằng điều đó không quan trọng để thắc mắc, rằng nó không phải là một điều nên hỏi.”
“Mỗi người cần có trách nhiệm với lời nói của chính mình cũng như được quyền lên tiếng cho bạn bè của họ,” Milan cho biết. Nếu như có ai đó hỏi về “chỗ ở dưới” hay bất kỳ câu hỏi nào vượt quá giới hạn riêng tư cá nhân, “lúc đó rất cần một người lên tiếng và nói rằng điều đó không quan trọng để thắc mắc, rằng nó không phải là một điều nên hỏi.”
ĐỪNG: Tự ý công khai ai đó là người chuyển giới
Đây là điều hết sức quan trọng. Thứ nhất, bạn không có quyền tự ý công bố ai đó là người chuyển giới, và thứ hai hành động đó còn có thể đặt họ vào nguy hiểm.
“Bạn không biết đâu, có nhiều người chuyển giới rất kín tiếng hoặc không muốn tiết lộ về bản dạng giới của mình, và họ chỉ chọn tiết lộ với một số người theo lựa chọn của riêng họ,” Milan nói. “Không ai có quyền được làm điều đó thay họ cả. Việc tự ý công khai còn có thể khiến họ đứng trước rủi ro mất việc, những mối quan hệ hay thậm chí là tính mạng. Bạn không thể biết hết hoàn cảnh sống của người khác, vì vậy đừng bao giờ công bố thay hay tiết lộ ai đó là người chuyển giới mà chưa hỏi ý kiến họ.”
“Bạn không biết đâu, có nhiều người chuyển giới rất kín tiếng hoặc không muốn tiết lộ về bản dạng giới của mình, và họ chỉ chọn tiết lộ với một số người theo lựa chọn của riêng họ,” Milan nói. “Không ai có quyền được làm điều đó thay họ cả. Việc tự ý công khai còn có thể khiến họ đứng trước rủi ro mất việc, những mối quan hệ hay thậm chí là tính mạng. Bạn không thể biết hết hoàn cảnh sống của người khác, vì vậy đừng bao giờ công bố thay hay tiết lộ ai đó là người chuyển giới mà chưa hỏi ý kiến họ.”